Zapalenie zatok dotyka pacjentów w każdym wieku, a u tych młodszych może rozwinąć się nawet do 8. razy w roku. Objawy tej choroby bywają mylone z innymi schorzeniami górnych dróg oddechowych, np. alergią, co opóźnia diagnozę, a tym samym właściwe leczenie. Jak rozpoznać zapalenie zatok u nastolatków? Co można zastosować u młodszych pacjentów, żeby złagodzić jego objawy?
Najczęstsze przyczyny zapalenia zatok u nastolatków
Zapalenie zatok wynika zwykle z infekcji wirusowej, jednak w rzadkich przypadkach mogą wywołać je także bakterie. Atak drobnoustrojów wywołuje odpowiedź układu odpornościowego, który uwalnia znaczne ilości mediatorów stanu zapalnego. To substancje, które rozwijają w miejscu infekcji reakcję zapalną.
Ciężko rozpoznać, czy zapalenie zatok ma podłoże wirusowe, czy bakteryjne. Pewną wskazówką może tu być czas trwania choroby. Jeśli objawy ustępują w ciągu 10. dni i wyraźnie łagodnieją pod wpływem zastosowanego leczenia, najprawdopodobniej za infekcją stoją wirusy. Jeżeli jednak dolegliwości narastają mimo leczenia i utrzymują się dłużej, ryzyko zakażenia bakteryjnego rośnie – taki stan wymaga konsultacji z lekarzem.
Jak rozpoznać zapalenie zatok u nastolatków?
Najczęstsze objawy zapalenia zatok są podobne zarówno u nastolatków, jak i osób dorosłych. Należą do nich m.in.:
- obrzęk i blokada nosa,
- katar – na początku może być wodnisty, ale z czasem gęstnieje i zalega w zatokach,
- spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła,
- ból, tkliwość i obrzęk twarzy,
- zaburzenia węchu,
- nieprzyjemny zapach z ust,
- objawy ogólne – gorączka, zmęczenie, osłabienie.
Nastolatki dodatkowo mogą odczuwać objawy ze strony przewodu pokarmowego, np. nudności, wymioty i ból brzucha. Ponadto u młodszych pacjentów infekcja częściej rozprzestrzenia się na ucho, ze względu na szerszą i krótszą trąbkę słuchową w porównaniu do osób dorosłych. Dlatego zapalenie zatok może objawiać się też bólem i uczuciem pełności w uchu[1].
Jak złagodzić objawy zapalenia zatok u nastolatków?
Leczenie wirusowego zapalenia zatok skupia się na łagodzeniu jego objawów. W tym celu stosowane są różne preparaty, np.:
- ksylo- i oksymetazolina – to substancje obkurczające naczynia krwionośne w śluzówce nosa, które mogą zmniejszyć jej obrzęk i ułatwić oddychanie. Podawane są miejscowo w postaci aerozolu do nosa,
- leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe – w przypadku temperatury powyżej 38॰C lub silnego bólu zalecane jest stosowanie preparatów na bazie paracetamolu i ibuprofenu,
- woda morska – przy gęstym katarze i zatkanym nosie stosowana jest wersja bardziej stężona (hipertoniczna), która przyczynia się do redukcji obrzęku błony śluzowej nosa.
Oprócz tego u chorych powyżej 10. roku życia objawy zapalenia zatok można łagodzić przy pomocy leków ziołowych, zawierających np. olejki eteryczne – eukaliptusowy, mirtowy, pomarańczowy i cytrynowy. Zawarte w nich substancje aktywne przede wszystkim upłynniają gęsty śluz zalegający w drogach oddechowych. Wzmacniają też ruchy rzęsek, które transportują wydzielinę z zatok na zewnątrz, dzięki temu mogą przyspieszyć ich oczyszczenie. Dodatkowo olejki eteryczne wykazują też właściwości odkażające i przeciwzapalne, które pomagają organizmowi w walce z chorobą[2].
Zaleganie w zatokach gęstego śluzu sprzyja rozwojowi nadkażenia bakteryjnego, które wymaga konsultacji lekarskiej. Dlatego w leczeniu zapalenia zatok tak ważne jest szybkie upłynnienie wydzieliny i oczyszczenie z niej dróg oddechowych.
[1] Wachnicka-Bąk, A., Lipińska-Opałka, A., Będzichowska, A., Kalicki, B., & Jung, A. (2014). Zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych – jedno z najczęstszych zakażeń górnych dróg oddechowych. Pediatria i Medycyna Rodzinna, 10(1): 25-31.
[2] Rapiejko P., Talik P., Jurkiewicz D., Nowe możliwości leczenia ostrego zapalenia zatok przynosowych zgodnie z EPOS 2020, Otolaryngologia Polska 2021, 76(1): 29-39.
Artykuł sponsorowany
