Ludzki przewód pokarmowy jest stale poddawany działaniu wielu różnym czynników, które wpływają na jego pracę i efektywność. Znaczącą rolę w działaniu układu trawiennego mają hormony płciowe, których poziom u kobiet podlega okresowym wahaniom związanym z cyklem miesiączkowym. Przyjrzyjmy się ich wpływowi na przewód pokarmowy, żeby zrozumieć, skąd biorą się niektóre dolegliwości żołądkowo-jelitowe związane z miesiączką.
Jakie hormony wpływają na jelita podczas miesiączki?
Znaczenie ma działanie dwóch hormonów – progesteronu i estrogenu. Oprócz swoich funkcji związanych z reprodukcją, pełnią także funkcje w innych tkankach i układach.
Progesteron jest hormonem wytwarzanym przez ciałko żółte jajnika. Jego poziom wzrasta w drugiej połowie cyklu miesiączkowego – po owulacji i przed miesiączką. Wysoki poziom progesteronu rozluźnia pracę mięśni gładkich jelit, przez co ich perystaltyka jest wolniejsza i bardziej leniwa. Spowolnienie pracy jelit sprawia, że spożywane pokarmy trawione są wolnej, resztki jedzenia zalegają dłużej w przewodzie pokarmowym. Prowadzi to do zaparć oraz do zwiększenia produkcji gazów w jelicie i do wzdęć. Progesteron zmniejsza także opróżnianie pęcherzyka żółciowego, co dodatkowo spowalnia trawienie tłuszczów. [1], [2]
Estrogen stopniowo zwiększa swoje stężenie od pierwszego dnia miesiączki aż do owulacji i jeśli nie nastąpi ciąża, to jego poziom spada. Wysoki poziom estrogenu odpowiada za gromadzenie wody w organizmie oraz za zatrzymywanie jej w ścianie jelit, co promuje zaparcia. Spadek stężenia estrogenów może z kolei skutkować biegunkami. Ta dolegliwość jest dość częsta u kobiet w trakcie menstruacji. Hormony estrogenowe mają również szeroki wpływ na nastrój. Zmiany jego poziomu przyczyniają się do przedmiesiączkowych zaburzeń dysforycznych, których elementem mogą być zmiany w apetycie – zwykle zwiększenie apetytu i objadanie się niezdrowymi produktami spożywczymi. [3]
Problemy trawienne w trakcie miesiączki – nie tylko hormony
Odczuwane podczas menstruacji dolegliwości żołądkowo-jelitowe to nie tylko efekt działania kobiecych hormonów. Przyczynia się do tego wiele innych czynników. Obniżenie nastroju spowodowane zespołem napięcia przedmiesiączkowego sprawia, że wiele kobiet rezygnuje w tym czasie z aktywności fizycznej i przestaje dbać o swoją dietę i odpowiednie nawodnienie, a brak ruchu i źle zbilansowana dieta to dobrze udowodnione przyczyny zaburzeń trawiennych – nie tylko u miesiączkujących kobiet.
W okresie menstruacji mogą nasilać się objawy chorób jelit, takich jak zespół jelita drażliwego czy choroby zapalne jelit, które również niekorzystnie wpływają na trawienie i samopoczucie.
Jakie dolegliwości związane z trawieniem występują podczas miesiączki?
Jednym z częściej zgłaszanych problemów jest zmiana rytmu wypróżnień. W okresie między owulacją a miesiączką wiele kobiet skarży się na zaparcia, natomiast podczas miesiączki często zamienia się to w uporczywe biegunki. Częsta potrzeba chodzenia do toalety zaburza rytm dnia, pogarsza samopoczucie i przeszkadza w pracy. Stolce mają zwykle nieprzyjemny zapach.
Kolejna częsta dolegliwość to bóle brzucha. Niekiedy trudno jest rozróżnić, co jest bólem menstruacyjnym, a co bólem brzucha spowodowanym przez zmiany dietetyczne i pogorszone trawienie.
Wiele kobiet podczas miesiączki zmaga się z dokuczliwymi wzdęciami. Prowadzą one do powiększenia obwodu brzucha i jego napięcia. Powstają głównie przez zwolnioną motorykę jelit i błędy dietetyczne.
Problemy trawienne w trakcie miesiączki – jak zapobiegać?
Możesz wypróbować kilku sposobów zmniejszających nasilenie dolegliwości trawiennych w okresie menstruacji. Przede wszystkim zadbaj o dobrze zbilansowaną dietę z niską zawartością soli (sól zatrzymuje wodę w organizmie). Sięgaj po owoce i warzywa, produkty z dużą ilością błonnika i pij dużo wody. Zrezygnuj z produktów wysokoprzetworzonych.
Przed i w trakcie miesiączki nie rezygnuj z aktywności fizycznej. Nie musisz uprawiać wyczynowych sportów – wystarczy, że pójdziesz na basen, zrobisz jogę lub przespacerujesz się. Aktywność fizyczna wprawia jelita w ruch, dzięki czemu trawienie pokarmów przebiega sprawniej.
Sposoby na dolegliwości trawienne w trakcie miesiączki
Kiedy już poczujesz, że Twój przewód pokarmowy działa leniwiej, nie czekaj, tylko wprowadź działania mogące mu pomóc.
Sięgnij po lek na wzdęcia i uczucie pełności zawierający symetykon, który może pomóc w uwolnieniu gazów z jelit, a to z kolei działa korzystnie na trawienie pokarmów. Jeśli po tłustych pokarmach czujesz się ociężała, możesz sięgnąć po kompleksy enzymów wspomagających trawienie. Stosowanie takich środków powinno być jednak konsultowane z lekarzem.
Dość często stosowanym remedium na problemy jelitowe podczas miesiączki są preparaty na bazie ziół. Mięta pieprzowa wykazuje działanie wiatro- i żółciopędne, więc może pomóc w pozbyciu się wzdęć i poprawieniu trawienia. Rumianek i koper włoski oprócz działania wiatropędnego wywierają też efekt rozkurczowy na mięśnie ściany jamy brzusznej, co może pomóc na dolegliwości bólowe. [4]
Bibliografia
[1] M. ALQUDAH, O. AL-SHBOUL, A. AL-DWAIRI, D. G. AL-U’DAT, i A. ALQUDAH, „Progesterone Inhibitory Role on Gastrointestinal Motility”, Physiol Res, t. 71, nr 2, s. 193–198, mar. 2022, doi: 10.33549/physiolres.934824.
[2] A. Coquoz, D. Regli, i P. Stute, „Impact of progesterone on the gastrointestinal tract: a comprehensive literature review”, Climacteric, t. 25, nr 4, s. 337–361, sie. 2022, doi: 10.1080/13697137.2022.2033203.
[3] „Premenstrual Dysphoric Disorder (PMDD)”, Cleveland Clinic. Dostęp: 19 maj 2024. [Online]. Dostępne na: https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/9132-premenstrual-dysphoric-disorder-pmdd
[4] B. Larijani i in., „Prevention and Treatment of Flatulence From a Traditional Persian Medicine Perspective”, Iran Red Crescent Med J, t. 18, nr 4, s. e23664, sty. 2016, doi: 10.5812/ircmj.23664.
Artykuł sponsorowany
